Streszczenie Obecnie coraz cz??ciej podkre?la si? rol?, jak? lekarze denty?ci mog? i powinni pe?ni? we wczesnym rozpoznawaniu chorób ogólnoustrojowych, w tym chorób uk?adu sercowo-naczyniowego czy chorób nowotworowych. Upowszechnienie nieinwazyjnych, szybkich i mo?liwych do przeprowadzenia w warunkach ambulatoryjnych testów przesiewowych, opartych na wykorzystaniu ?liny, mo?e ogromnie u?atwi? wype?nianie tego zadania. Nie wszystkie biomarkery obecne w surowicy krwi mo?na ocenia? w ?linie. Wa?ne jest st??enie danej substancji w ?linie w porównaniu do st??enia we krwi oraz czu?o?? i swoisto?? samego testu. W niektórych przypadkach miejscowe procesy patologiczne, takie jak zapalenie przyz?bia, mog? silnie modyfikowa? st??enie biomarkerów w ?linie. W pracy przedstawiono przyk?ady chorób z ró?nych ga??zi medycyny, w których zidentyfikowano ju? biomarkery obecne w ?linie w st??eniu umo?liwiaj?cym ich kliniczne zastosowanie. Do najwa?niejszych z nich nale?? choroby nowotworowe, choroby uk?adu sercowo-naczyniowego (m.in. zawa? serca), choroby autoimmunologiczne (np. zespó? Sj?grena), choroby zaka?ne (infekcja wirusem HIV, Helicobacter pylori, Mycobacterium tuberculosis), astma, czy choroby endokrynologiczne (m.in. cukrzyca i zespó? Cushinga). Badania ?liny mo?na tak?e wykorzysta? w celu okre?lenia obecno?ci substancji uzale?niaj?cych (alkoholu, nikotyny, narkotyków), a tak?e w medycynie s?dowej. Niektóre z tych zastosowań s? ju? wykorzystywane komercyjnie, wi?kszo?? jednak wymaga nadal dodatkowych badań. Abstract For many patients, dentist is the only doctor they see for years. Thus dentists can play a significant role in early diagnosis of systemic diseases, such as cardioavascular diseases or cancer. This can be made much more simple with a non-invasive and fast diagnostic test based on saliva, that can be performed in the dental office. Not all of the biomarkers present in serum can be used in salivary diagnostics. One must take into consideration their concentration, which is often lower than in serum, as well as local pathological processes, such as periodontitis, that can affect this concentration in a significant way. This paper presents some examples of systemic diseases with salivary biomarkers already identified. The most important ones are cardiovascular diseases (i.e. myocardial infarction), autoimmunological diseases (Sj?gren’s syndrome), infectious diseases (HIV, Helicobacter pylori, Mycobacterium tuberculosis infection), asthma and endocrine diseases (diabetes, Cushing syndrome). Saliva can be also used for detection of stimulants, such as alcohol, nicotine, drugs, as well as in forensic medicine. Some of the tests are already commercially available, while many others still need further studies.
展开▼
