BADANIA ZUZYCIA POWLOK DLC W SKOJARZENIU KULA-TARCZA OBROTOWA ('BALL-ON-DISK')

摘要

W Katedrze Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn PG opracowano metode badania powlok DLC oraz innych (ceramicznych) w ukladzie kula-plaska powierzchnia obrotowej tarczy ("ball-on-disk"). Uklad badawczy sklada sie z kuli osadzonej w popychaczu lozyskowanym tocznie, poprzez ktory wywierana jest sila docisku probek. Kula dociskana jest od gory do plaskiej powierzchni obrotowej tarczy - probki dolnej (o pionowej osi obrotu). Probka dolna osadzona jest wraz z pojemnikiem smaru na wyjsciowym czopie przekladni napedzanej silnikiem o regulowanej predkosci obrotowej. Stanowisko sluzy do wywolywania procesu zuzycia modelowego skojarzenia, przy czym oceny ilosciowej i jakosciowej zuzycia dokonuje sie za pomoca mikroskopu optycznego wyposazonego w kamere cyfrowa. Przykladowe efekty zastosowania metody w pracach badawczych zilustrowano wynikami uzyskanymi dla powlok DLC modyfikowanych chromem albo tytanem, badanych przy smarowaniu woda destylowana albo 0,9% wodnym roztworem NaCl. Badania prowadzono w temperaturze otoczenia przy maksymalnym nacisku w styku kula-powierzchnia plaska 1 GPa (wg wzoru Hertza) oraz przy sredniej predkosci slizgania 0,08 m/s. Wieksza odpornoscia na zuzycie wykazaly sie powloki zawierajace tytan; zastosowanie smarowania 0,9% wodnym roztworem NaCl radykalnie przyspieszalo zuzywanie sie obu powlok.