ZMIANY ZAWARTOSCI POTASU I SODU W PODLOZACH WYKONANYCH NA BAZIE POPIOLOW FLUIDALNYCH Z WEGLA KAMIENNEGO I OSADOW SCIEKOWYCH ORAZ W TRAWIE FESTULOLIUM BRA UNII

摘要

Potas wystepuje w roslinach jako jon potasu(I). Nie tworzy zwiazkow organicznych, jednak odgrywa podstawowa role w wielu procesach biochemicznych i fizjologicznych zachodzacych w roslinie, miedzy innymi biorac udzial w transporcie zwiazkow organicznych i nieorganicznych w tkankach przewodzacych. W warunkach duzych zapasow przyswajalnych form potasu w glebie lub zbyt intensywnego nawozenia potasowego, dochodzi do luksusowego pobierania potasu z ograniczeniem pobierania innych kationow, szczegolnie magnezu i sodu [Gorlach, Mazur 2001]. Potas w glebie wystepuje glownie w formie mineralnej, a najwieksze jego ilosci znajduja sie w najdrobniejszych frakcjach gleby [Gorlach, Mazur 2001]. Zawartosc potasu ogolem w glebach Polski wynosi od 0,8 do 2,5% K i zalezy od ilosci, czesci pylastych i skladu mineralnego gleby, i jest z reguly tym nizsza im gleba jest lzejsza. Forma ruchoma, to kationy adsorbowane wymiennie przez koloidy organiczne i mineralne, a forma zapasowa tego pierwiastka to silnie wiazany jon K~+ i czesc potasu strukturalnego w siatkach krystalicznych mineralow glebowych. W miare wietrzenia mineralow pierwotnych i wtornych potas powoli przechodzi w formy przyswajalne dla roslin, ktore stanowia ok. 1% potasu ogolem. Przyswajalne formy potasu wystepujace w glebie moga ulegac stratom poprzez wyplukiwanie w glab profilu glebowego. Na uwstecznienie potasu ma wplyw odczyn i zawartosc masy organicznej w glebie. W miare wzrostu pH gleby, zwlaszcza do odczynu alkalicznego, obserwuje sie wyzsze uwstecznienie potasu. Obnizenie zawartosci masy organicznej w glebie powoduje szybsze uwstecznienie potasu [Pfeifer 2009]. Sod nie jest skladnikiem pokarmowym niezbednym do zycia dla wszystkich roslin wyzszych, ale moze on zastapic potas w wiekszym lub mniejszym stopniu u niektorych gatunkow roslin. W glebie sod wystepuje glownie w postaci soli, a jego zawartosc w glebach mineralnych jest na ogol mniejsza niz potasu i waha sie od 0,2 do 1,0% [Kabata-Pendias, Pendias 1999]. Kompleks sorpcyjny gleby wiaze jony sodu slabiej niz jony potasu, dlatego jest on latwo wymywany w glab profilu [Kolodziejczyk i in. 2009]. Sod ma wplyw na gospodarke wodna roslin, smakowitosc i zdrowotnosc paszy [Kocon 2002]. Zarowno w trawach, jak i u motylkowatych zawartosc sodu jest zroznicowana i ksztaltuje sie od ilosci sladowych do 2,12% w s.m., podlegajac zmianom ilosciowym w okresie wegetacji [Falkowski i in. 2000]. Optymalna zawartosc sodu w runi lakowej, powinna wynosic okolo 0,15% w s.m. Celem prowadzonych badan byla ocena mozliwosci rekultywacji popiolow fluidalnych z wegla kamiennego, poprzez polaczenie ich z przefermentowanym osadem sciekowym, sloma i preparatem Efektywne Mikroorganizmy (EM-1). Na podstawie wynikow z trzyletniego doswiadczenia z Festulolium braunii odmianyFelopa analizowano wplyw wprowadzonych w doswiadczeniu czynnikow na ksztaltowanie sie zawartosci potasu i sodu oraz ich stosunkow jonowych w podlozach.