W arsenale lekow analgetycznych dla ludzi i zwierzat znajduja sie srodki o dzialaniu agonistycznym na specyficzne receptory opioidergiczne zlokalizowane na roznych poziomach osrodkowego ukladu nerwowego (oun) tzw. opioidy endo- i egzogenne (17, 18) oraz niespecyficzne srodki o dzialaniu przeciwzapalnym, przeciwswiadowym, przeciwalergicznym, przeciw-wysiekowym i przeciwuczuleniowym (Non Steroidal Antiinflarnmatory Drugs -NSAID's) oraz nieopioido-we srodki o dzialaniu przeciwbolowym typu agonis-tow receptora alpha_2-adrenergicznego (21, 37). Wiadomo powszechnie, ze najbardziej skuteczne w zwalczania bolu sa leki o dzialaniach narkotycznych. Ich niekorzystna cecha - zwlaszcza w zwalczaniu bolow chronicznych -jest narastanie opornosci (tolerancji) wymagajacej kaskadowego zwiekszania dawki analgetyku oraz lekozaleznosci, czyli fizycznej i psychicznej koniecznosci siegania po ten specyfik. Dazy sie zatem do czynienia wszystkiego co mozliwe, by zapobiec wystepowaniu tych niekorzystnych dzialan niepozadanych narkotykow o dzialaniu przeciwbolowym a przez to tez do zmniejszenia kosztow humanitarnego postepowania w leczeniu bolu u pacjentow z bolem chronicznym, zwlaszcza w medycynie paliatyw-nej (31). Analize zjawiska rozpoczeto od molekularnego mechanizmu doznan nocyceptywnych. Okazalo sie, ze bodziec bolowy (nocyceptywny) - niezaleznie od swego charakteru - powoduje uwolnienie wielu roznych transmiterow i neuromodulatorow (NE, DA, 5-HT, ACh, GABA, SP, CCK, endorfiny), w tym powodujacych bol (SP, kininy, jony), na roznych poziomach oun (18). Bodziec bolowy depolaryzujac bez-myelinowe zakonczenia wlokien nocyceptywnych zwieksza stezenia komorkowe jonow Ca~(2+), ktore oprocz tego, ze wchodza do komorki neuronu z przestrzeni pozakomorkowej, a dodatkowo jeszcze zwieksza to stezenie w nastepstwie uwalniania dodatkowych pakiecikow Ca~(2+) z magazynow retikulum sarkoplazma-tycznego. Dochodzi wowczas do pobudzenia wewnatrzkomorkowej kaskady maszynerii metabolicznej w ktorego wyniku nasila sie synteza i uwalnianie mediatorow czucia bolu (25).
展开▼
