Sazan?n (Cyprinus carpio L., 1758) Tatl?su Ekosistemlerine Etkileri ??in Deneysel Kan?t: Türkiye ?? Sular? ??in Y?netim Y?nlendirmeleri Derlemesi

摘要

Sazan Cyprinus carpio bal???n?n y?netimi türün do?al olarak bulundu?u alanlar?n ?o?unda ve a??land??? alanlarda ?ncelikli bir konu haline gelmi?tir. Bu durum türün tatl?su ekosistemlerine yapt??? hem belgelenmi? hem de anlat?lan etkileri nedeniyle ortaya ??kmaktad?r. Bu türün a??lamalar?n?n gelecekteki y?netimi i?in genel bir ?er?eve olu?turmay? ama?layan bu ?al??ma, sazan?n etkileri üzerine ger?ekle?tirilen deneysel ?al??malar?n neredeyse 90 y?ll?k bir taramas?n? i?eren ve yak?n zamanda bu konuda yay?mlanan “sistematik” bir derlemenin (Vilizzi, Tarkan, Copp 2015) tamamlay?c?s? olacak ?ekilde dizayn edilen kapsaml? bir derlemesidir. Se?ilmi? ekolojik bile?enler üzerine C. carpio’nun etkilerini de?erlendirmeyi hedefleyen 139 deneysel ?al??maya dayal? toplam 400 “de?erlendirme” i?in, abiotik (bulan?kl?k/ask?da kat? madde, nitrojen, fosfor) ve biotik (fitoplankton/klorofil a, sucul makrofitler, zooplankton, bentik omurgas?zlar, amfibiler, su ku?lar? ve bal?klar) fakt?rleri ili?kilendiren kavramsal bir model ?nceki ?al??malardan ay?klanm??t?r. C. carpio’nun Türkiye i?sular?ndaki ekosistem etkileri anlam?nda az endi?e veren durumu ve stokland??? rezervuarlardaki ba?ar?s?z stok olu?turma durumundan dolay?, elde edilen bulgular ?????nda ?evresel y?neticilerin bu bal?ktan ba?ar?l? bal?k??l?k ürünleri elde edebilmek i?in stoklamalarda s?? do?al g?lleri hedeflemesi gerekti?i ancak bunun türün ekonomik yararlar?na kar?? i?erdi?i ekolojik riskleri de hesaba katarak yapmas? gerekti?i ?nerilir.