SSCB ve Sonras? D?nemde Avrasya B?lgesinde ?bn Haldun ve Dü?ünceleri üzerine Yap?lan ?al??malar

摘要

?bn Haldun’un dü?ünceleri dünyan?n farkl? b?lgelerinde yo?un ilgi g?rmü?tür. Eski SSCB ve sonras? d?nemde bu konu hakk?nda ?ok say?da ?al??ma yap?lm??t?r. Sovyet d?neminde Batsiyeva, Barthold, Kirabayev, ?gnatenko ve Smirnov gibi bilim adamlar? taraf?ndan ?bn Haldun’un dü?ünceleri felsefe, tarih ve sosyoloji bilimi boyutlar?yla ele al?nm??, onun devlet ve topluma ili?kin g?rü?leri irdelenmi?tir. Bu ?al??malarda, birtak?m ideolojik yakla??mlar dolay?s?yla, daha ziyade ?bn Haldun’un dü?üncelerinin hümanist y?nü üzerinde durulmu? ve ?bn Haldun’un g?rü?leri s?n?f olgusu ba?lam?nda ele al?nm??t?r. Bu d?nemde ?bn Haldun’un ?al??malar? ayn? zamanda tarih?ilerin ve ?arkiyat??lar?n ilgisini ?ekmi? ve tarih?iler ?zellikle Kuzey Afrika toplumlar?n?n tarihini ara?t?rmak i?in ?bn Haldun’un Kitab el-?ber adl? eserini ana kaynaklardan biri olarak kabul etmi?lerdir. ?bn Haldun’a Marksist bak?? a??s?yla yakla?an ?al??malar, onun en fazla iktisat ve tarih ile ilgili g?rü?lerini ele alm??t?r. Bununla birlikte, Mukaddime’nin Rus?aya henüz tam olarak ?evrilmedi?i dikkate al?nacak olursa, ?bn Haldun’la ilgili Rus literatüründe s?z konusu olan ?al??malar?n bir bak?ma yetersiz kald??? s?ylenebilir. SSCB d?nemi sonras?nda da ?bn Haldun’un ilim gelene?ine olan yo?un ilgi devam etmi?, hem Rusya hem de ba??ms?zl?klar?n? kazanan yeni Türk Cumhuriyetleri’nde konuya ili?kin ?ok say?da eserler verilmi? ve ayr?ca dü?ünürün g?rü?lerini pek ?ok y?nden ele alan doktora tezleri yap?lm??t?r. ?zellikle ?bn Haldun’un “asabiyet” kuram? bu ülkelerin ba??ms?zl??? ba?lam?nda ortaya ??kan yeni durumlar? a??klamak üzere s?k?a ba?vurulan bir g?rü? haline gelmi?tir.