PARADOKS POLITYKI TOŻSAMOŚCIOWEJ W HISZPANII AMBIWALENCJA KOŚCIOŁA WOBEC ODMIENNOŚCI JĘZYKOWEJ BASKÓW ZA RZĄDÓW FRANCO

摘要

This article provides an analysis of the disparity between the Church's official position and its pragmatic activities in regard to the Basque minority in Spain under General Franco's regime. Linguistic distinctness has been a key factor enabling the Basque community to maintain its hermetic character and strong social ties in spite of systematic state-building measures based on the idea of a single Spanish nation. Contrary to general belief, the Church not only worked for but also against the national idea. The author argues that on the one hand it provided moral support for Spanish centralism and notions of a single nation and thus legitimized political activities aimed at assimilating the minority, but on the other hand, at the grassroots level in the Land of the Basques, it contributed to preserving the Basque language (the basis for maintaining ethnic distinctness and continuity), contrary to ideals of national unification.%Odmienność językowa Basków przez wieki była kluczowym czynnikiem pozwalającym podtrzymywać hermetyczny charakter ich wspólnot oraz siłę lokalnych więzi społecznych. Do dziś ich rdzenny język, którego nazwa własna to euskera1, stanowi zasadniczy wyróżnik i podstawę poczucia odrębności etnicznej. Taki stan rzeczy utrzymuje się w Hiszpanii wbrew długotrwałym zabiegom państwotwórczym, prowadzonym zarówno wtedy gdy była ona potęgą imperialną, jak i później, to jest za czasów mającej podwaliny w epoce modernizacji idei jednolitego narodu hiszpańskiego - nota bene niezbyt fortunnej w realizacji i praktyce społecznej. Idea ta obowiązywała w okresie frankistowskim i była formalnie wspierana autorytetem Kościoła.