Zelfsturing en teamperformance. Met taaksignificantie en organisatiecontext op weg naar een betere teamprestatie?

摘要

Organisaties in de publieke sector staan onder toenemende druk van de maatschappij. Er worden steeds meer en hogere eisen gesteld. Vanuit het management is er toenemende interesse voor zelfsturende teams om deze uitdagingen het hoofd te bieden. Het concept zelfsturende teams is ontstaan in productieomgevingen als antwoord op efficiëntie- en performancevraagstukken. Uit onderzoek bleek dat zelfsturing hier een positieve invloed heeft op teamperformance. De publieke sector is echter van oudsher bureaucratisch ingericht, vol regels en procedures. Zelfsturing binnen een dergelijke hiërarchische omgeving lijkt daarom een contradictie, wat reden zou kunnen zijn om aan te nemen dat organisatiecontext invloed heeft op zelfsturing en daarmee teamperformance. Een andere veronderstelling is dat zelfsturing eraan bijdraagt dat medewerkers ervaren dat ze zinvol werk leveren. Deze factoren zijn echter weinig onderzocht in de publieke sector. Het doel van deze cross-sectionele studie naar zelfsturing en teamperformance is om inzichtelijk te maken in welke mate taaksignificantie de relatie medieert tussen zelfsturing en teamperformance, en in hoeverre deze relatie wordt gemodereerd door de organisatiecontext: centralisatie en formalisatie. Om deze onderzoeksvraag te beantwoorden zijn vier hypotheses geconstrueerd die zijn getoetst.De vier hypotheses zijn getoetst door middel van een vragenlijst met gevalideerde vragen voor medewerkers en leidinggevenden. Deze vragenlijst is vooraf getoetst en vervolgens eerst uitgezet binnen teams en een week later bij de leidinggevenden. Aan het onderzoek deden 66 teams mee uit de publieke sector, onder andere uit de gezondheidszorg, het onderwijs en de landmacht. 360 medewerkers (respons = 60 %) hebben de vragenlijst ingevuld en 60 leidinggevenden.De data zijn geanalyseerd aan de hand van een correlatieanalyse en een mediatie- regressieanalyse. Opvallende positieve significante correlatie bestaat er tussen taaksignificantie en hierarchy en een negatieve correlatie tussen taakafhankelijkheid en taaksignificantie. Beide correlaties zijn tweezijdig significant. Door middel van een ICC(1) en ICC(2) berekening is bevonden dat de data van 58 geaggregeerd kunnen worden naar groepsniveau. Via een mediatieanalyse en een moderatieanalyse zijn de hypotheses getoetst. Daarbij werd geen significant verband gevonden tussen zelfsturing en teamperformance. Taaksignificantie bleek geen mediërend effect te hebben op deze relatie. De toetsing van de moderatie liet geen significant modererend effect zien van organisatiecontext op de relatie zelfsturing en teamperformance. Kortom, bij geen van de gestelde hypotheses kon een significante relatie tussen de variabelen aangetoond worden. Alle hypotheses uit dit onderzoek zijn verworpen. Deze uitkomst impliceert dat de bevindingen van voorgaande onderzoeken binnen de private sector zich niet zonder meer laten vertalen naar de publieke sector.De resultaten uit dit onderzoek bieden een praktisch advies voor de publieke sector. Uit de uitkomsten blijkt dat het geen uitgemaakte zaak is dat zelfsturing tot betere teamprestaties leidt. Het invoeren van zelfsturende teams in de publieke sector met als enig doel om teamuitkomsten te verhogen is vanuit die bevindingen af te raden. Daarnaast is er een theoretische uitdaging in verder onderzoek naar de relatie tussen zelfsturing en teamperformance in de publieke sector en de context waarbinnen deze relatie bestaat. In dit onderzoek heeft taaksignificantie een duidelijk correlatie met hierarchy en een negatieve correlatie met taskinterdependence. Een bevinding die interessant kan zijn voor teamfunctioneren binnen organisaties. Verder onderzoek naar taaksignificantie is vanuit dat oogpunt aan te bevelen.Al met al is de conclusie dat de analyses uitwijzen dat taaksignificantie de relatie tussen de mate van zelfsturing en teamperformance niet medieert en dat deze relatie ook niet wordt gemodereerd door de organisatiecontext: centralisatie en formalisatie. De uitkomst van dit onderzoek stemt tot nadenken over zelfsturing als panacee voor efficiencyvraagstukken in de publieke sector.