Making sense of penal change : punishment, victimization society

摘要

Historisch en vergelijkend onderzoek heeft ten overvloede aangetoond dat er geen natuurlijke band is tussen criminaliteit en bestraffing. Doorheen de tijd zijn bepaalde strafwijzen verdwenen (bv. publieke lijfstraffen in Westerse landen), terwijl andere een opmerkelijke opmars gekend hebben (bv. de gevangenisstraf). Sommige samenlevingen straffen meer en harder dan andere. Zo ligt de opsluitingsgraad in de Verenigde Staten bijvoorbeeld zeven à acht keer hoger dan in België. Bestraffing is dus veel meer dan een louter negatieve reactie op een bepaalde, als criminaliteit gedefinieerde, actie en de hoeveelheid en de aard van de criminaliteit in een bepaalde samenleving verschaft nauwelijks inzicht in het ‘waarom’ van bepaalde penale ontwikkelingen. De studie van bestraffing en, in het bijzonder, de veranderingen die zich de afgelopen decennia hebben voorgedaan op het vlak van bestraffing, kunnen sinds geruime tijd op een groeiende wetenschappelijke en maatschappelijke belangstelling rekenen. In dit proefschrift wordt uitvoerig aandacht besteed aan de bestraffingssociologie, de discipline die zich tot doel stelt om de relaties tussen bestraffing en samenleving te exploreren. In vier ruime hoofdstukken wordt achtereenvolgens het werk van David Garland, John Pratt, Hans Boutellier en Loïc Wacquant toegelicht, becommentarieerd en tegen het licht van hun intellectuele levensloop gehouden. Elk van hen werkt een verklaring uit voor de ontwikkelingen die zich sinds het einde van de jaren zestig / begin van de jaren zeventig hebben voorgedaan. Hiertoe herwerken ze de strafsociologische inzichten van Michel Foucault, Émile Durkheim, Norbert Elias, Georg Rusche en Otto Kirchheimer om vat te krijgen op ontwikkelingen die de klassiekers zich nauwelijks konden inbeelden, laat staan voorspellen. In het zesde hoofdstuk wordt vervolgens aandacht besteed aan de relatie tussen (aandacht voor) slachtofferschap en penale ontwikkelingen. Geïnspireerd door het ‘duet frame of crime’ van de victimologische pionier Hans Von Hentig wordt een ‘duet frame of punishment’ uitgewerkt, toegelicht en geïllustreerd. In het afsluitende hoofdstuk worden een aantal bevindingen uit de voorgaande hoofdstukken herbekeken in het licht van Zygmunt Baumans notie van ‘responsible speech’ en de rol van overtuiging(skracht) in de criminologische wetenschap.