Wytwarzanie struktury ultradrobnoziarnistej z wykorzystaniem koncepcji metody wyciskania bocznego wspomaganego tarciem

摘要

W artykule przedstawiono wyniki badan profili wytworzonych metoda wyciskania bocznego wspomaganego tarciem na urzadzeniu znajdujacym sie w Instytucie Obrobki Plastycznej w Poznaniu. Metoda ksztaltowania polega na wyciskaniu bocznym materialu umieszczonego wewnatrz podgrzewanego pojemnika, na skutek polaczenia sily osiowo dzialajacej na probke oraz sily tarcia generowanej przez obrotowa tarcze. Cykl badan prowadzony byl przy trzech predkosciach obrotowych: 8, 18 i 28 obr/min oraz przy trzech wartosciach sily wciskajacej 30, 55 oraz 80 kN. Wsad wyciskany ze stali gat. 15 grzano do 600° C i poddano stopniu przerobu A=8. Struktury, uzyskanych w ten sposob profili, obserwowano na mikroskopie swietlnym. Profil o najwiekszym rozdrobnieniu ziarna (8 obr/min, 80 kN) poddano obserwacjom EBSD, ktore pozwolily okreslic srednia wielkosc ziaren na poziomie 0,53 μm. Tak duze rozdrobnienie jest efektem nalozenia sie silnego odksztalcenia materialu i przypuszczalnie dynamicznej rekrystalizacji zachodzacej podczas procesu ksztaltowania. Najlepsza powierzchnia zewnetrzna profili zostala uzyskana przy malych predkosciach obrotowych i maksymalnej sile wciskajacej wsad w obrotowa tarcze. Przy predkosci obrotowej 18, 28 obr/min powierzchnia profili charakteryzowala sie duza nieregularnoscia sladow powstalych na powierzchni bedacej w styku z obrotowa tarcza. Dla profili o najlepszym stanie powierzchni zewnetrznej wykonano badanie rozkladu mikrotwardosci HV0,3 na przekroju poprzecznym - badanie to wykazalo najwyzsza twardosc dla profili uzyskiwanych przy 8 obr/min oraz 80 kN.