EKONOMICZNE I SPOlECZNE PROBLEMY ROZWOJU WIEJSKICH OBSZARoW GoRSKICH NA PRZYKlADZIE KARPAT

摘要

W opracowaniu przedstawiono aktualne problemy i dylematy rozwoju wsi i rolnictwa obszarów górskich, polozonych w obrebie Karpat Polskich. Analiza obejmuje najwazniejsze kwestie, decydujace o rozwoju wsi tego regionu, które wynikaja ze specyfiki przyrodniczych i ekonomicznych warunków produkcji rolniczej, w tym depopulacji wsi peryferyjnych, dezagraryzacji i emigracji zarobkowej ludnosci wiejskiej. Na tle przyrodniczych i fizjograficznych uwarunkowań produkcji rolnej analizowano problematyke zróznicowania zagospodarowania rolnolesnej przestrzeni produkcyjnej w ujeciu przestrzennym i wedlug pieter hipsometrycznych (wyodrebnionych co 50 m). Wykazano, jak we wspólczesnych warunkach ekonomicznych ksztaltuje sie uzytkowanie ziemi rolniczej wraz zezmieniajaca sie wysokoscia wzgledna terenu. Zwrócono uwage na zmniejszanie sie róznorodnosci rolniczych oraz postepujace odlogowanie i ugorowanie ziemi rolniczej w wyzszych, rolniczo przydatnych pietrach hipsometrycznych. Dezagraryzacja odnosi sie równiez do porzucania chowu zwierzat trawozernych, zwlaszcza owiec i bydla, co ma swe negatywne konsekwencje ekonomiczne, ekologiczne i kulturowe (ochrona krajobrazu kulturowego i wartosci etnograficznych gór). Niedobór inwentarza trawo-zernego - przyjmujac zalozenia zachowania zasad rozwoju zrównowazonego i ochrony srodowiska przyrodniczego gór - wynosi ponad 90% w stosunku do stanu z 2005 r. Oznacza to, ze ze wzgledów organizacyjnych i przyrodniczych mozliwe jest akceptowalne ekologicznie niemal podwojenie aktualnego stanu poglowia zwierzat. Dysparytet ekonomiczny wynikajacy z trudnych warunków gospodarowania w górach, w znaczacej mierze rekompensowany jest zwiekszona aktywnoscia pozarolnicza i przedsiebiorczoscia ludnosci wiejskiej. Wykazuje onaduza zmiennosc subregionalna i zalezy w duzym stopniu od lokalizacji wsi (gmin) wzgledem centrów gospodarczych, które tworza wieksze miasta subregionu.