SECONDARY BISMUTH AND TELLURIUM MINERALS FROM REDZINY (SW POLAND)

摘要

In the dolostone quarry at Redziny (Rudawy Janowickie Range, Lower Silesia, SW Poland) a set of secondary bismuth and tellurium minerals have recently been found. The presence of bismite Bi_2O_3, bismutite (BiO)_2CO_3, eulytite Bi_4(SiO_4)_3, pingguite Bi_6Te_2O_(13) and tellurite TeO_2 was detected by X-ray powder diffraction and/or electron microprobe methods. These minerals were formed as a result of progressive weathering of native bismuth and a bismuth sulphotelluride - joseite Bi_4TeS_2. The mutual genetic relations among the minerals have revealed that native bismuth is the predecessor of bismite and younger bismuthite. Pingguite is the first oxidation product of joseite, while eulytite and tellurite represent more advanced stage of this process.%W kamieniołomie marmurów dolomitycznych w Rędzinach (Rudawy Janowickie) natrafiono na mineralizację bizmutowo-tellurkową reprezentowaną przez duże sku-pienie bizmutu rodzimego oraz siarczkotellurki bizmutu: joseit i protojoseit. Minerałom tym towarzyszyła parageneza opisanych w pracy rzadkich minerałów wietrzeniowych. Skupienia bizmutu rodzimego były pokryte na powierzchni milimetrowej grubości ciemnoszarą skorupą zbudowaną z czystego bizmitu Bi_2O_3 tworzącego zbitą warstwę osłaniającą metal przed dalszym utlenianiem. Na powierzchni skorupy bizmitu sporadycznie spotyka się drobne, igiełkowe kryształy szarożółtawego biz-mutytu (BiO)_2CO_3. W produktach wietrzenia joseitu można znaleźć jasnozielone sfe-rolityczne skupienia eulytynu Bi_4(SiO_4)_3, wyjątkowo także widoczne pod mikroskopem czworościenne kryształy tego minerału. Obrazy BSE pokazują, że początkowym produktem utleniania joseitu jest wtórny minerał, którego skład chemiczny odpowiada pingguitowi Bi_6Te_2O_(13) - rzadkiemu tellurynowi bizmutu znanemu dotąd tylko z miejsca odkrycia w 1994 roku w Chinach. Zaawansowany proces wietrzenia joseitu prowadzi do geochemicznego rozdzielenia bizmutu i telluru, co skutkuje krystalizacją eulytynu i pojawieniem się drobnych, jedwabiście białych igiełek tellury tu TeO_2.