CZAS WOLNY NASTOLATKÓW W PERSPEKTYWIE TEORII SOCJOLOGICZNEJ

摘要

Podejście do czasu wolnego ulegało znacznym przemianom w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, następowały one wraz z przekształcaniem się rynków pracy. W Polsce wiele zmian pojawiło się w tej sferze po roku 1989, związane były z wejściem w ustrój kapitalistyczny. W refleksji teoretycznej na rodzimym gruncie czas wolny definiowany jest zazwyczaj jako przeciwieństwo pracy, jako czas wolności i swobody (Wnuk Lipiński 1975, 1981; Fatyga 2012; Szafraniec, Boni 2011), a sposób jego spędzania jako element wybranego stylu życia i wyznacznik prestiżu (Domański 1999; Jacyno 2007; Zarycki 2008). Opiszę tutaj też inne możliwe sposoby definiowania czasu wolnego. Powszechnie używane pojęcie „czas wolny" nie odsyła bowiem w wystarczającym stopniu do faktycznie zachodzących zjawisk i istotnych praktyk społecznych. Nie pozwala uchwycić złożoności sposobów wykorzystania czasu wolnego od pracy czy szkoły ani tym bardziej nie bierze pod uwagę jego ograniczeń i uwikłań. Badacz zatem musi najpierw odpowiedzieć sobie raczej nie na pytanie „co badani robią w czasie wolnym", lecz czym jest czas wolny i czy istnieje w taki sposób, w jaki przywykliśmy o nim myśleć. Moje rozważania zmierzają do rozpoznania specyfiki czasu wolnego dzieci i młodzieży i wskazania uwarunkowań jego badania.