Ochrona lasów w obliczu postępującego procesu urbanizacji na przykładzie gminy Jabłonna

摘要

Przestrzeń, choć stanowi zbiór nieograniczony, w ujęciu ekonomicznym jest zasobem ograniczonym. Składa się z wielu elementów tworzących zróżnicowaną strukturę, w której istnieje wiele powiązań. Wśród nich dużą rolę odgrywają grunty leśne. W polityce przestrzennej najczęściej stanowią one obszary cenne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym. Jest to taki element przestrzeni, który należy odpowiednio chronić i pielęgnować. Z drugiej strony może on ograniczać bądź uniemożliwiać realizację określonych przedsięwzięć. Stąd też kształtowanie przestrzeni na obszarach leśnych i w ich sąsiedztwie nie jest zadaniem łatwym, wymaga racjonalnego i zrównoważonego gospodarowania. Odpowiednie kształtowanie przestrzeni na gruntach leśnych lub w ich sąsiedztwie jest szczególnie trudne na terenach poddanych presji urbanizacji. Najczęściej dotyczy to niewielkich miejscowości, zlokalizowanych w strefach podmiejskich wielkich miast. W sąsiedztwie dużych miast presja inwestycyjna może wykraczać poza ramy racjonalnego gospodarowania przestrzenią, powodując przekształcanie terenów cennych przyrodniczo w zespoły osiedli mieszkaniowych i dróg. Suburbanizacja często prowadzi do zaburzenia ładu przestrzennego i stanowi źródło zagrożeń dla środowiska przyrodniczego oraz kulturowego. Jako czynnik antropogeniczny, poprzez konsumpcję walorów krajobrazowych, prowadzi do nieodwracalnych zmian w krajobrazie [Janeczko i in. 2016]. Presja realizacji potrzeb inwestycyjnych wzrasta, co powoduje zajmowanie dużych powierzchni pod budownictwo mieszkaniowe, zwłaszcza jednorodzinne [Śleszyński i in. 2014]. Zwiększa się tym samym powierzchnia terenów cennych przyrodniczo, w tym także terenów leśnych przeznaczanych na cele nieleśne. W gminach polskich w latach 2012-2014 obszar objęty zmianą przeznaczenia terenów leśnych na cele nieleśne zwiększył się o 5 tys. ha. W 2012 roku zmiana przeznaczenia tych gruntów dotyczyła 64,9 tys. ha, z kolei w 2014 roku 70 tys. ha [Śleszyński i in. 2016]. Według Feltynowskiego [2015] nawet odpowiednie planowanie zagospodarowania przestrzennego oraz sporządzona dokumentacja środowiskowa są często niewystarczające, aby odpowiednio reagować na skutki zmian przeznaczenia gruntów leśnych na inne cele.