THE CHARACTERISTICS OF ORGANIC MATTER FROM THE TRIASSIC CLAYS OF NW MARGIN OF THE HOLY CROSS MTS (POLAND) - PRELIMINARY REPORT

摘要

The molecular character of organic matter in Triassic clays on the NW border of the Holy Cross Mts was determined in apolar, aromatic and polar fractions of extractable organic matter (OM) using GC-MS analysis. The contribution of terrestrial higher plants to the kerogene is revealed by the dominant presence of odd long-chain n-alkanes and by the occurrence of retene. Benzophenone, fluorenone, cyclopenta(def)phenanthrenone, antracenone and benzanthrone were among the compounds identified in polar fractions of the soluble organic matter. These commonly originate during strong oxidation of sedimentary organic matter. The aromatic fraction is characterised by the presence of phenyl derivatives (PhPAC) such as phenylnaphthalenes, terphenyls, phenyldibenzofurans and phenylphenanthrenes that are also products of the abiotic oxidation of organic matter. The oxidation processes that occurred during sedimentation and during early diagenesis resulted in a very significant decrease in the organic matter content in the clays. This decrease considerably influences their technological properties.%W pracy przeprowadzono ogólną i molekularną charakterystykę materii organicznej pochodzącej z triasowych iłów NW obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Badaniom poddano frakcje: apolarną, aromatyczną oraz polarną wykorzystując metodę chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas (GC-MS). Udział lądowych roślin wyższych w składzie kerogenu został stwierdzony na podstawie obecności wśród węglowodorów nasyconych wyraźnej przewagi długołańcuchowych, nieparzystowęglowych n-alkanów nad n-alkanami parzystowęglowymi. Ponadto, wszystkie badane próbki zawierają charakterystyczny dla roślin wyższych biomarker — reten. Frakcje polarne analizowanych próbek zawierają: benzofenon, fluorenon, cyklopenta(def)fenantrenon, antracenon i benzantron. Związki te powstają podczas intensywnego, abiotycznego utleniania materii organicznej. Z kolei we frakcji aromatycznej stwierdzono występowanie fenylowych pochodnych węglowodorów aromatycznych, takich jak: fenylonaftaleny, terfenyle, fenylodibenzofurany i fenylofenantreny, również genetycznie związanych z procesami utleniania. Procesy abiotycznego utleniania materii organicznej zachodzące w trakcie jej depozycji i podczas wczesnej diagenezy spowodowały znaczący spadek zawartości materii organicznej w iłach, co wpłynęło na ich właściwości technologiczne.