KULTURA JAKO CZYNNIK MIEJSKIEJ REZYLIENCJI NA PRZYKŁADZIE DAWNYCH MIAST PRZEMYSŁOWYCH NALEŻĄCYCH DO SIECI MIAST KREATYWNYCH UNESCO PRZYPADEK DWÓCH MIAST: KATOWICE I SAINT-ETIENNE

摘要

Cities that seek new development factors in the era of knowledge-based economies and global competition increasingly often turn to culture and the development of the so-called creative industries. The mobilization of endogenous resources leads both to the demarcation of new paths of development and the preservation of continuity through reference to the tradition, skills, and ethos proper to a given area. The author addresses the question in terms of the concept of urban resilience, using the example of two post-industrial cities: Katowice and Saint-Etienne, which are struggling with a lack of positive image and limited access to external resources. He recounts the city authorities' strategies and attempts to assign them to models of development through culture described in the literature. He devotes considerable space to the tactic of supra-local networking and to cooperation within the framework of international networks. He attempts a critical description of the actual role of culture in the processes of revitalizing selected cities. He claims that culture has a large role to play as a factor enhancing the participation of the inhabitants and thus to the endogenous development of the city. The ability to change the path of development while preserving the cohesion of the process with a city's historical and cultural heritage testifies, in the author's opinion, to the existence of a potential for resilience.%Nieprzypadkowo dawne miasta przemysłowe, borykające się z problemem restrukturyzacji przemysłu i poszukujące nowych ścieżek rozwoju, sięgają do zasobów kultury jako czynnika rozwoju i „prężności" ich systemów społeczno--gospodarczych. Rozwój sektora kultury pozwala, po pierwsze, przeciwstawić się często negatywnemu obrazowi, jaki wytworzył się w epoce węgla i stali - miast kojarzonych z szarością, przemysłowymi „molochami" i problemami środowiskowymi. Sięgnięcie po kulturę, po drugie, związane jest z ograniczonością zasobów zewnętrznych i koniecznością koncentracji na kapitale endogennym, którego właściwa waloryzacja pozwala na nakreślenie ścieżki rozwoju w ramach gospodarki opartej na wiedzy, z jednoczesnym nawiązaniem do tradycji, kapitału ludzkiego i etosu danego obszaru. Po trzecie, sektor kultury coraz częściej staje się podstawą tworzenia przemysłów kreatywnych - elementu gospodarki kreatywnej, która obecnie jest postrzegana jako jedna z głównych sił napędowych systemu ekonomicznego. Istotne zagadnienia w tym kontekście to: z jednej strony rola tzw. klasy kreatywnej, której koncepcję poddano gruntownej krytyce, a z drugiej - postulat pobudzania kreatywności mieszkańców, których próbuje się włączać w różnego rodzaju partycypacyjne formy „wymyślania miasta na nowo" w ramach tzw. collaborative governance (Ansell, Gash 2008).