“We worden ten onrechte gecriminaliseerd” Een onderzoek naar het framegebruik van outlaw motorcycle gangs

摘要

De afgelopen jaren zijn de outlaw motorcycle gangs in Nederland veelvuldig in het nieuws geweest. Het feit dat in dit nieuws vaak het verband gelegd werd met criminele activiteiten, heeft ervoor gezorgd dat er een negatief beeld over deze groep motorclubs is ontstaan. Dit beeld strookt echter in veel gevallen niet met het beeld dat de outlaw motorcycle gangs over zichzelf hebben. Om zich te verdedigen tegen de beeldvorming in de media zijn de outlaw motorcycle gangs steeds vaker zelf de media op gaan zoeken om hun beeld van de werkelijkheid naar buiten te brengen. In de documentaire De macht van de Hells Angels van Zembla zegt Harry Ramakers, toentertijd een van de leiders van de Hells Angels bijvoorbeeld dat ze: “niet anders kunnen” (2004). Volgens Ramakers hebben de outlawmotorcycle gangs zoveel ellende en onzin moeten vernemen uit de media, omdat het volgens hem allemaal maar vanaf een kant belicht wordt. Zij voelen zich genoodzaakt om zelf de media op te zoeken, om zo hun kant van het verhaal aan het publiek kenbaar te maken. Hierdoor is er sinds 2004 in Nederland een unieke situatie ontstaan waarin een groep die weg wordt gezet als criminelen, een stem krijgt in de media. Zowel in televisieprogramma’s als in de kranten krijgen outlaw motorcycle gangs de gelegenheid om hun kant van het verhaal te vertellen. Dit is een interessant gegeven, omdat geen enkele criminele groepering of individu op deze manier een podium geboden krijgt om zich te verweren tegen de beeldvorming in de maatschappij. In deze masterscriptie wordt, aan de hand van het concept framing, onderzocht op welke manier de outlaw motorcycle gangs zich verdedigen tegen de heersende publieke opinie. Het concept framing kent vele verschillende definities die vaak betrekking hebben op de eigen discipline of toepassingsgebied, zoals de economie, psychologie of sociologie (Van Gorp, 2006. p. 45). In dit onderzoek wordt gebruikgemaakt van de definitie van Baldwin van Gorp, omdat deze definitie betrekking heeft op nieuwsberichten van de massamedia, de productie ervan en de relatie met hunpubliek (2006, p. 45). Hij stelt dat framing een proces is waarbij enerzijds bij de productie van een nieuwsbericht bepaalde elementen uit de waargenomen realiteit geselecteerd worden en anderzijds de ontvanger van context en betekenissuggestie voorziet (2006, p. 46).De relevantie van framingonderzoeken ligt hem in het feit dat verschillende beelden diegeschetst worden van een persoon, groep of maatschappelijke kwestie, blootgelegd worden. Door eenzijdige berichtgeving en het gebruik van frames kan het publiek onvolledig geïnformeerd raken en daardoor een gekleurd beeld van de werkelijkheid ontwikkelen. Dit onderzoek poogt om de verschillende mediaframes omtrent de outlaw motorcycle gangs in kaart te brengen, om zo het publiek, maar ook beleidsbepalers en journalisten verschillende kaders en invalshoeken aan te reiken om hun meningen, beleidsvoorstellen of nieuwsberichten op te baseren. Om te onderzoeken hoe de outlaw motorcycle gangs framing toepassen om zich te kunnen verweren tegen de negatieve beeldvorming in de media, is er een database van Nederlandse krantenberichten over outlaw motorcycle gangs samengesteld. Deze database beslaat een periode van24 jaar (19902014) en is zorgvuldig samengesteld aan de hand van bepaalde zoekwoorden en criteriapunten (zie hoofdstuk 3). Uit deze database van bijna 17000 krantenberichten is voor dit onderzoek een apart corpus geconstrueerd, met artikelen waarin de outlaw motorcycle gangs zelf aan het woord komen. Uit dit corpus van 791 krantenberichten zijn counterframes gedestilleerd. Dit zijn de ‘tegenframes’ die de clubleden via de media inzetten tegen de gangbare mediaframes. In dit onderzoek zal allereerst, aan de hand van eerdere onderzoeken van Bakker (2016) en Fuglsang (2003), een beeld geschetst worden van de dominante frames omtrent outlaw motorcycle gangs in de media . Door zowel de framing als de reasoning devices te benoemen, zal duidelijk worden om wat voor soort frames het gaat en waarom deze als dominante frames omtrent deze groep motorrijders gezien kunnen worden. Vervolgens zal er via een inductieve framinganalyse onderzocht worden welke(counter)frames deze groep motorclubs hanteren om hun beeld van de werkelijkheid te presenteren en zich op die manier verweren tegen de dominante frames in de media. In dit onderzoek zijn er zeven verschillende frames gedestilleerd, die weer onderverdeeld kunnen worden in twee verschillende groepen. Aan de ene kant de frames met een probleemdefinitie en aan de andere kant de frames waarbij een probleem uit de weg wordt gegaan. Deze frames zullen in dit onderzoek aan de hand van framing en reasoning devices geanalyseerd worden en teruggekoppeld worden naar de theorie van onder andere Baldwin van Gorp (2006) en Robert Entman (1993). Tot slot zullen deze gedestilleerde frames afgezet worden tegen de dominante frames over outlaw motorcycle gangs in de media. Door verschillende theoretische kenmerken met elkaar te vergelijken zal het onderlinge verband tussen de frames duidelijk worden en kan er worden geconstateerd of de notie van counterframes, zoals van Gorp en Vercruysse (2011) deze in hun onderzoek toelichten, hier van toepassing is. Door de focus te leggen op de counterframes die afkomstig zijn van de outlaw motorcycle gangs, biedt dit onderzoek een aanvulling op eerdere framingonderzoeken over dit onderwerp (Bakker, 2016; Fuglsang, 2003). Door een beeld te schetsenvan de manier waarop outlaw motorcycle gangs zichzelf verweren tegen de beeldvorming van de media, wordt de weg vrijgemaakt voor verder onderzoek binnen dit actuele thema, waarbij het interessant kan zijn om het samenspel tussen journalisten en de leden van de motorclubs te analyseren en de invloed van de counterframes op het publiek te onderzoeken.