Comparison of the Offsets in Dreinage Network With Some Tectonic Data Between Karlıova-Türkoğlu in the East Anatoliıan Fault Zone, East Anatolia/Turkey

摘要

Doğu Anadolu Fay Zonu Türkiye'nin doğusunda GüneydoğuudTorosları ve bu dağlar arasındaki çöküntü ovalarını yaklaşık KD-GBuddoğrultusunda kesen, sol yanal, doğrultu atımlı, aktif bir fay zonudur. Fayudsistemi farklı doğrultularda, yer yer kademeli yön değiştiren çok sayıdaudbölümden (segment) oluşmakta ve genç morfolojisi ile arazide açık olarakudizlenmektedir.udTürkiye’nin önemli neotektonik yapılarından biri olan Doğu AnadoluudFay Zonu Alt Pliyosen’de ortaya çıkmıştır. Pliyosen’den önce kurulan büyükudakarsular fay tarafından ötelenmiştir. Pliyosen ve geç dönemlerde kurulanudakarsular fay zonuna yerleşmiştir. Fayın gençleşmesi akarsu ağındaudötelenmelere, keskin dirseklerin oluşumuna neden olmuştur. Drenajudsistemindeki değişikliklerden fayın yanal atımı, fayın gençleşme dönemleriudve faya bağlı jeomorfolojik birimler konusunda bilgiler elde edilmiştir.udDoğu Anadolu Fay Zonu boyunca Karlıova’dan Türkoğlu’na doğruudPalu çevresinde Irgat (Caru) Çayı 10 km, Doğanyol ile Hazar Gölü arasındaudFırat Nehri 13 km, Gölbaşı ile Erkenek Ovası arasında Fırat Nehri’nin koluudolan Göksu Çayı’na ait Kapı Deresi ve vadisi 14 km, Göksu Çayı ve vadisiud32 km, Aksu Çayı’nın kolları olan Kısık ve Koca dereleri 5 km sol yanaludötelenmiştir. Fay zonu boyunca tespit edilen en büyük akarsu ötelenmesiudolan Göksu Çayı vadisindeki 32 km’lik ötelenmenin yörede yapılacakudyapısal ve morfolojik araştırmalarla teyit edilmesi gerekir.udDoğu Anadolu Fay Zonu’ndaki akarsularda ortaya çıkan ötelenmelerudakarsuların kuruluş dönemlerine bağlı olarak değişmekte ve belirliuddeğerlerde sıkça görülmektedir. Yapı ve morfoloji ilişkisine göre bu değerler 0-250 m’ye kadar Holosen, 250-1500 m ve 4-5 km; Pleyistosen, 5-32 kmudarasında ise Pliyosen dönemlerine ait olmalıdır. Fırat Nehri ve kolu olanudGöksu Çayı ile Ceyhan Nehri’nin kolu olan Aksu Çayı’nın kuruluşu faydanudeskidir. Dolayısıyla bu akarsulardaki ötelenme değerleri fayın toplam yanaludatımına daha yakın değerler olarak yorumlanabilir.udAkarsu ötelenmelerinin değeri Karlıova'dan Türkoğlu’na doğruudartmaktadır. Akarsu ağına göre fayın öncelikle Antakya-Maraş arasındaudortaya çıktığı, daha geç zamanlarda segmentler halinde kırılarak Karlıova'yaudulaştığı ileri sürülebilir.udAkarsuların kuruluşu, drenajdaki ötelenmeler, fayın genç morfolojisi,udfaya bağlı oluşan havzalar, fayın Kuvaterner dönemine ait yer şekilleriniudkesmesi, deforme etmesi, zon boyunca görülen şiddetli depremler DoğuudAnadolu Fay Zonu’nun Alt Pliyosen tektonik hareketleri ile ortaya çıktığını,udPliyosen, Pleyistosen, Holosen ve tarihi dönemlerde zaman zamanudgençleştiğini ve fayın aktif olduğunu göstermektedir.