Morele reserves: een multi-dimensionele analyse. Naar aanleiding van: Iris de Wilde, Wim Dubbink: Een kwestie van riseren. 'Shell en de bewezen reserves'

摘要

De casus van de oliereserves van Shell, zoals door de Wilde en Dubbink beschreven, bevat enkele “klassieke” en exemplarische elementen zoals: de morele erfenis die voorgangers overdragen aan hun opvolgers, de dissonantie tussen de persoonlijke ethiek van leidinggevenden en het ethos van een bepaalde bedrijfscultuur, maar ook de spanning tussen de impliciete en de officiële cultuur van een bedrijf. Om recht te doen aan de complexiteit van deze casus is het van belang onderscheid te maken tussen drie dimensies van analyse: het micro-niveau (het niveau van de persoonlijke verantwoordelijkheid), het meso-niveau (het niveau van de bedrijfsmoraal) en het macro-niveau (de bredere achtergrond). Om de genese van de morele crisis die zich in deze casus profileert te begrijpen, zullen al deze niveau’s in de analyse moeten worden betrokken. Op micro-niveau speelt de vraag naar het morele falen door een of meerdere individuele actoren. Op “meso-niveau” spelen vragen als: in hoeverre moet individuele verantwoordelijkheid gesitueerd worden in een netwerk van verantwoordelijkheden? Daarbij is het van belang ook aandacht te geven aan de vraag of de discrepantie tussen de formele en informele bedrijfsethiek een consequentie is van een bepaalde vorm van “societal embedding” (de druk op bedrijven om zich als een morele actor te profileren Echter, als we de analyse tot deze evident ethische aspecten zouden beperken, zouden we onvoldoende recht doen aan een derde dimensie (het “macroniveau”) die impliciet maar toch onmiskenbaar aanwezig is in de casus: een problematiek die vraagstukken van persoonlijke morele integriteit overstijgt en eerder epistemologisch dan ethisch van aard is, namelijk de kwestie van de verenigbaarheid of onverenigbaarheid van discoursvormen, in dit geval het natuurwetenschappelijke discours enerzijds, en het