De invloed van ruimtelijke verandering op operationele strategieën in de vroeg-moderne Nederlandse scheepvaart: een case-study over de Nederlandse scheepvaart in de Finse Golf en op Archangel, 1703-1740

摘要

In dit onderzoek werd een poging ondernomen om te bepalen wat de invloed was van ruimtelijke verandering op de operationele strategieën van de Nederlandse scheepvaart in de vroeg-moderne tijd. Met dat doel werd een case geformuleerd rond de vraag welke invloed de stichting van Sint-Petersburg had op Nederlandse scheepvaart in de Finse Golf en op Archangel in de periode 1703-1740. Aan de case-study gingen uitgebreid historiografisch en methodologisch onderzoek vooraf.In de historiografische analyse werd vastgesteld dat een coherente definitie van maritieme scheepvaart als economische activiteit ontbreekt en dat maritieme scheepvaart daardoor al te vaak wordt beschouwd als een spin-off effect van handel. Vervolgens werd gesteld dat de evolutionaire benadering in staat is deze beperkingen te overwinnen. Voorwaarde daarvoor is echter dat de verwerking van bronnen voor de historische studie van de maritieme scheepvaart kan worden aangepast aan de specifieke eisen van de evolutionaire economische theorie. De ontwikkeling en het testen van een evolutionair informatiesysteem namen zodoende in dit onderzoek een centrale plaats in. Uit de empirische analyse bleek dat zowel individuele gedragsstrategieën van Nederlandse schippers als veranderingen in het gedrag van populaties van schippers konden worden gerelateerd aan processen van polarisatie en specialisatie. Dit resulteerde in een evolutionair patroon dat opvallende gelijkenissen vertoont met het micro meso macro analytische raamwerk van evolutionaire economie (Dopfer, Foster, Potts). De analyse van microcases en hun daaropvolgende bredere integratie hebben duidelijk aangetoond dat relationele databases waarin het micro meso macro raamwerk wordt gereflecteerd de verklaringsmogelijkheden van economische historici effectief doen toenemen.