Sağlık Hizmetlerinde Etik İkilemlerde Ampirik Etik Çalışmalarının Yararları

摘要

İnsan davranışlarının temel ahlaki değerlere uygunluğu anlamında kullanılan etik; bilim, teknoloji, eğitim, sağlık, çevre, medya, hukuk, yönetim ve siyaset gibi çok geniş bir alanda farklı anlamlar yüklenen multidisipliner bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Bilim insanları etik kavramına ortak bir tanım geliştirmekte zorlansa da, bu konuda ortaya çıkan görüşlerin “bireylerin doğru olarak nasıl davranacağını açıklayan ve tanımlayan ilkeler, değerler ve standartlar sistemi” etrafında toplandığı görülmektedir.İnsan davranışlarının belirli değer, ilke ve standartlara bağlı olarak “doğru” olması gerektiği alanların başında sağlık gelmektedir. Sağlık etiği olarak genelleştirebileceğimiz kavram, bir sağlık profesyonelinin ilgili alanda araştırma yaparken veya mesleğini icra ederken genel olarak neleri yapması ve neleri yapmaması gerektiği konusuna ve belirli bir durumda karşılaştığı bir sorunu nasıl çözmesi gerektiği konusuna odaklanmaktadır. Sağlık sektöründe yaşanan gelişmeler sağlık profesyonellerinin hizmet sunumu sırasında birtakım etik ikilemlerle karşılaşmalarına yol açmakta ve bunun sonucunda etik problemler ortaya çıkabilmektedir.Bu makalede sağlık profesyonellerinin hizmet sunumu sırasında karşılaştıkları etik ikilemlere ve etik problemlere çözüm getirebilmek adına ampirik etik uygulamaları hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır. Bu çerçevede öncelikle etik ve sağlık etiği kavramları hakkında bilgi verilecek, daha sonra sağlık etiği modellerinin etik ikilemler üzerindeki etkisine değinilecek ve son olarak sağlık hizmetlerinin etik çerçevede sunumunda ampirik etik çalışmaların ve etik danışmanlık hizmetinin önemi vurgulanacaktır.Ethic which is used in terms of suitability to fundamental ethic values of human behavior confronts us as a multi discipline concept attaching various meanings in a very large area such as science, technology, education, health, environment, law, administration and politics. Although scientists have difficulty to develop a common description to ethical concept, it is observed that ideas surfacing on this matter gather around “principles, values and standards system explaining and defining how individuals behave correctly”.Health is leading among areas where human behaviors have to be “righteous” depending on certain values, principles and standards. Concept which we could generalized as health ethic focuses on the matter of what a health professional should and should not do when doing a research in a related area or practicing their profession and how to solve a problem encountered in a certain situation. Developments experienced in health sector lead to facing some ethic dilemma during service rendering by health professional, and as a result ethic problems may surface.In this paper, in order to offer a remedy to ethic dilemma and ethic problems encountered during service rendering by health professionals, information will be given on empirical applications. In this context, primarily information will be presented about ethical and health ethics concepts, and subsequently the effect of health ethics models on ethic dilemma will be addressed and finally significance of empiric ethic studies and ethic consultancy service in the ethical framework of health services will be emphasized.