Wpływ społeczności żydowskiej na rozwój Częstochowy, w drugiej połowie XIX wieku i na początku wieku XX, który dokonał się w Imperium Rosyjskim po reformach 60-70 lat XIX wieku

摘要

Specyfiką częstochowskiej społeczności żydowskiej był jej znaczny udział w procesieudrozwoju miasta; zaznaczył się on szczególnie w inicjacji i rozbudowie wielu dziedzin rzemiosła iudprodukcji przemysłowej. Przeobrażenia społeczno-kulturalne u schyłku XIX wieku spowodowałyudzmiany w strukturze społeczeństwa żydowskiego w Częstochowie. Tuż obok kramarzy iudrzemieślników, w zbiorowości żydowskiej, pojawili się fabrykanci i proletariusze, tworzyły sięudżydowskie środowiska robotnicze. Żydzi częstochowianie byli przedsiębiorcami – właścicielamiudnajwiększych istniejących podówczas fabryk, robotnikami, rzemieślnikami, sklepikarzami,udzałożycielami drukarń, wydawcami czasopism, dziennikarzami, architektami, malarzami czyudzłotnikami, działaczami społecznymi, organizatorami życia kulturalnego, w końcu filantropami.udMożna z całą pewnością stwierdzić, że bez udziału Żydów, Częstochowa przełomu XIX iudXX wieku, pod każdym względem: kulturalnym, politycznym a także gospodarczym, byłabyudznacznie uboższa a jej rozwój nie byłby tak dynamiczny.