God ammestart - også ved keisarsnitt? Foreldreopplevingar av ammeprosessen når barnet blir fødd ved planlagt keisarsnitt

摘要

Morsmjølk og amming blir rekna som ein viktig helseressurs for mor og barn.Ammeførekomsten i Noreg har hatt positiv utvikling dei siste 40 åra, medankeisarsnittfrekvensen har gått motsett veg. Ved fødselen startar 99 % av kvinnene å amme,men mange avsluttar tidlegare enn det styresmaktene tilrår. Keisarsnitt er ein av fleire faktorarsom aukar risikoen for at fullamming (barnet får åleine morsmjølk) blir avvikla. Direkte hudtil-hud (HTH) kontakt mellom mor og barn, frå like etter fødselen til første amminga eretablert, blir rekna som eit viktig tiltak for ammestarten. Ved fleire fødeinstitusjonar blirtiltaket også praktisert ved planlagt keisarsnitt.Formålet med denne kvalitative studien var å få kunnskap om foreldres oppleving avammeprosessen når fødemåten var planlagt keisarsnitt. Kva såg dei som vilkår for å skullemeistre amminga, og korleis opplevde dei tilrettelegging for amming undersjukehusopphaldet? Sentralt i utforskinga var korleis foreldreparet opplevde barnefars rolle iammeprosessen.Studien er ein retrospektiv kasusstudie og inkluderer fire foreldrepar. Mannen og kvinna ikvart foreldrepar blei intervjua kvar for seg. Dei uttalte seg om den same fødselen ogammeperioden. Alle hadde erfaring med amming frå tidlegare, og dei var innstilt på å ammeogså denne gongen. Journalgjennomgang frå barselopphaldet er brukt som supplerandedatakjelde. Keisarsnitta blei utført ved to ulike sjukehus på Vestlandet.Det er gjennomført narrativ analyse basert på fortetta historier om dei fire foreldrepara. Treberande element blei utarbeidd frå historiene: amming – naturleg og sjølvsagt, foreldre i møtemed ekspertsystem, og amming og foreldreskap. Vidare blei det utvikla underkategoriar forbruk i drøfting med tidlegare forsking og teori. Foreldras opplevingar av ammeprosessen kansummerast i følgjande hovudpunkt:• I svangerskapet var foreldra lite opptatt av den komande ammeperioden. Dei sågamming som naturleg og sjølvsagt også når fødselen skulle skje ved keisarsnitt.• HTH-kontakten mellom mor og barn like etter fødselen blei ikkje opplevd einsidigpositivt av foreldra. Dei forklarte dette med lukt av blod og fostervatn, plassmangel,kvalme og svimmelheit. Foreldrepara var også lite budde på denne praksisen vedkeisarsnitt.4• Foreldrepar opplevde seg som ei eining under barselopphaldet. Erfaringa deira viste atpersonalet ikkje alltid såg det slik. Foreldra forstod ikkje kvifor dei ikkje fekk busaman under barselsopphaldet når det var det dei ønska.• På ulikt vis opplevde foreldrepara ammeprosessen som eit felles prosjekt.• Dei fire mennene brukte i større og mindre grad «vi»-forma når dei snakka omamming.