Obecnosc haplotypów mtDNA zwiazanych z 'klatwa matki' jako jedna z mozliwych przyczyn obnizonego potencjalu reprodukcyjnego zajaca szaraka w Polsce

摘要

Zajac szarak (Lepus europaeus P.) jest zarówno w Polsce (6), jak i w Europie zagrozony wyginieciem(24) . Czynniki zagrazajace istnieniu gatunku sa wielorakie: zmiany klimatu, rozbudowa sieci autostrad, choroby, drapieznictwo, nadmierne polowania oraz pogorszenie jakosci srodowiska (6, 7, 23, 24). W sytuacji zagrozenia wyginieciem optymalna plodnosc zajecy jest wiec cecha kluczowa dla ich przetrwania. Ostatnio u zajecy europejskich zidentyfikowano mutacje w mitochondrialnym (mt) DNA, które moga w znaczacy sposób obnizac ich sukces reprodukcyjny(25) . Plemniki maja nieproporcjonalnie wieksze zapotrzebowanie na energie niz np. komórki somatycz-ne badz oocyty. Mimo wysokiego wskaznika zuzycia energii napedzajacej ich ruchliwosc, plemniki posiadaja tylko ulamek liczby mitochondriów wystepujacych w wiekszosci innych komórek (16,22). Podczas doboru naturalnego z reguly nastepuje szybkie usuwaniez populacji wiekszosci szkodliwych mutacji, ale w genomach osobników (zarówno jadrowym, jak i mtDNA) moga egzystowac nieznacznie szkodliwe mutacje (11, 19). MtDNA koduje podjednostki kompleksów bialkowych pochodzenia zarówno jadrowego, jak i mitochondrialnego róznych etapów fosforylacji oksydacyjnej (OXPHOS - Oxidative Phosphorylation) (1, 29). Nawet niewielkie mutacje w mtDNA