Charakterystyka szczepow wirusa wscieklizny izolowanych w Polsce

摘要

Wscieklizna wystepuje na wszystkich kontynentach z wyjatkiem Antarktyki. Wiadome bylo od dawna, ze w roznych regionach geograficznych swiata wirus posiada wsrod zwierzat zroznicowanych zywicieli glownych. Zwierzeta te stanowia zarowno wektor, jak i rezerwuar wirusa wscieklizny i to wlasnie w populacji tych zwierzat podtrzymywane jest krazenie wirusa (1, 10, 25). Dla zwalczania wscieklizny wazne jest zrozumienie epizootiologii choroby, w tym wiedza dotyczaca natury czynnika zakaznego, interakcji pomiedzy wirusem i jego gospodarzem oraz wplywu czasu i warunkow geograficznych na te zaleznosci (17). Z chwila uzyskania przeciwcial monoklonalnych stalo sie mozliwe wykazanie, ze istnieja duze roznice antygenowe pomiedzy izolatami wirusa wscieklizny wyosobnionymi od roznych zywicieli oraz ze wystepowanie wariantow antygenowych jest bardzo czesto ograniczone do okreslonych regionow geograficznych swiata. Wykazano ponadto zroznicowanie szczepow wywolujacych enzootie na roznych obszarach geograficznych tego samego kraju (3, 6, 7, 9, 18). W Polsce badania zroznicowania antygenowego wirusa wscieklizny przeprowadzone zostaly przez Seroke (21). W badaniach wykorzystano zestaw trzech przeciwcial monoklonalnych. Na podstawie analizy antygenowych wlasciwosci szczepow wirusa wscieklizny izolowanych w Polsce stwierdzono, ze oprocz szczepow po-chodzacych od nietoperzy, wszystkie pozostale izola-ty terenowe, wyosobnione od roznych gatunkow zwierzat, naleza do serotypu l. W obrebie serotypu l stwierdzono jednak istnienie roznic antygenowych pomiedzy izolatami krajowymi a szczepami spotykanymi w Europie Zachodniej. Byly to pierwsze w Polsce wskazujace na zroznicowanie szczepow wirusa wscieklizny w obrebie serotypu l (21). Z chwila opracowania technik biologii molekularnej rozpoczeto intensywne badania nad zroznicowaniem genetycznym lyssa-virusow, w tym nad heterogennoscia szczepow wirusa wscieklizny nalezacych do genotypu l (4, 5, 14, 15, 19, 20, 22-24). Podstawa tych badan byly informacje dotyczace ewolucji wirusow RNA, do ktorych nalezy takze wirus wscieklizny. Wykazano bowiem, ze mutacje u wirusow RNA sa efektem dwoch zasadniczych zjawisk, a mianowicie: mutacji punktowych oraz procesow rekombinacji. Poziom mutacji wirusow RNA jest wielokrotnie wyzszy niz wirusow DNA, co spowodowane jest brakiem obecnosci w polimerazie RNA mechanizmow sprawdzajacych i korygujacych produkt po przylaczeniu nowego nukleotydu (8).