Enzymy jako katalizatory rozkladu bojowych srodkow trujacych

摘要

Podsumowano mozliwosc zastosowania nowoczesnych odkazalnikow do usuwania skazen spowodowanych przez uwolnienie bojowych srodkow trujacych (BST) do srodowiska w wyniku awarii lub swiadomych dzialan ludzkich. Nowoczesne unieszkodliwianie skazen chemicznych ma polegac na wykorzystaniu enzymow otrzymanych na drodze biotechnologicznej. Przedstawiono rozne rodzaje odkazalnikow enzymatycznych nadajacych sie do wydajnego unieszkodliwiania wybranych zwiazkow fosforoorganicznych, siarkoorga-nicznych i chloroorganicznych. Enzymami katalizujacymi hydrolize wysokotoksycznych zwiazkow fosforoorganicznych sa hydrolazy i anhydrolazy kwasow fosforoorganicznych. Do hydrolaz fosforoorganicznych naleza fosfo-rotriesteraza, wystepujaca w bakteriach Pseu-domonas diminuta i Flavobacterium sp. oraz paraoksonaza 1 wystepujaca w organizmach ludzkich. Anhydrolazy kwasu fosforoorganicznego zostaly wyizolowane z halofilowego szczepu bakteryjnego Alteromonas sp. JD6.5. Kolejnym enzymem katalizujacym hydrolize zwiazkow fosforoorganicznych jest DFPaza produkowana przez kalamarnice Loligo vul-garis. Enzymem, ktory moze przyspieszac hydrolize iperytu siarkowego jest dehalogenaza haloalkanowa. Ma ona zdolnosc katalizowania hydrolizy wiazania wegiel-halogen. Innym enzymem, ktory moze sluzyc do niszczenia iperytu siarkowego jest chloroperoksydaza. Chloro-peroksydaza nalezy do grupy enzymow, ktore sa zdolne do katalizowania utleniania chlorkow, bromkow i jodkow lub innych zwiazkow organicznych za pomoca nadtlenku wodoru w obecnosci jonu halogenku.