Orta ve ileri ya? Türk insan?nda güne?ten korunmaya y?nelik dan??manl???n güne?ten korunma davran??lar? ve deri kanserinin erken tan?s?na etkisi var m?d?r?

摘要

Ama?: Deri kanserinin ?nlenebilir en ?nemli risk fakt?rü ultraviyole ???n maruziyetidir. Bu ?al??man?n amac?, dan??manl???n güne?ten korunma davran??lar? ve deri kanserinin erken tan?s?na olan etkisini de?erlendirmektir. Gere? ve Y?ntem: Bu kesitsel anket ?al??mas? 06 ?ubat-07 Mart 2019 tarihleri aras?nda, 45-75 ya? aral???ndaki 500 birey ile yap?ld?. Kat?l?mc?lara, güne?ten korunmaya y?nelik davran??lar? ile güne?ten korunma ve deri kanserinin erken tan?s?yla ilgili dan??manl?k al?p almad?klar?n? ??renmeye y?nelik haz?rlanan anket cevaplat?ld?. Bulgular: ?al??maya kat?lan 500 ki?inin 283’ü (%56,6) kad?n, 217’si (%43,4) erkek olup, ya? ortalamas? 56,65±9,24 y?l (45-75 y?l) idi. Kat?l?mc?lar?n 234’ü (%46,8) deri kanseri risk fakt?rü varl???n? beyan etti. Güne?ten korunmaya y?nelik dan??manl?k alma ve davran?? sergileme oranlar? s?ras?yla, %16 ve %39,6 idi. Güne?ten korunmaya y?nelik dan??manl?k alma, deri kanseri risk fakt?rü beyan? ve kad?n olma ile anlam? oranda ili?kiliydi (s?ras?yla, p0.001; p=0,048). Deri kanserinin erken tan?s?na y?nelik dan??manl?k alma oran? dü?üktü (kendi kendine deri muayenesi: %12; ben takibi: %11,8; y?ll?k kontrol: %13,2). Güne?ten korunma ve deri kanseri erken tan?s?na y?nelik dan??manl?k alma durumlar?, güne?ten korunma ve deri kanseri erken tan?s?na y?nelik davran?? sergileme durumu ile anlaml? oranda ili?kiliydi (s?ras?yla; p0,001, p0,001). ?leri ya??n dan??manl?k alma ve davran??lar üzerine negatif y?nde etkisi varken (s?ras?yla; p=0,047; p=0,005); yüksek e?itim düzeyi pozitif y?nde etkiliydi (p=0,024; p0,001). Sonu?: Orta ve ileri ya? grubunda, sa?l?k ?al??anlar?nca uygulanan birincil ve ikincil ?nlemlere ili?kin dan??manl?k yetersiz g?zükmektedir. Bu konudaki faaliyetlerin geli?tirilmesi, deri kanserinin ?nlenmesi ve erken tan?s?nda fayda sa?layabilir.