Her ne kadar k?kleri 15.yy’a kadar g?türülse de esas olarak 20. yüzy?l?n ba ? lar?nda edebiyat alan?nda ortaya ??kan distopyalar 1920’lerin sonlar?na do ? ru sinema sanat? i?erisinde de kullan?lmaya ba ? lanm? ? ve bu kimi zaman tematik, kimi zaman konu düzeyinde, kimi zaman ise do ? rudan edebi eserlerin birebir uyarlanmas?yla tezahür etmi ? tir. Genel olarak bilimkurgu türü i?erisinde ele al?nabilecek bu filmler kültürel, politik, tarihsel geli ? melere g?re farkl?l?k g?stermi ? tir. ?zellikle 2000 sonras? anaak?m sinema i?erisinde üretilen distopyalar “k?yamet sonras?” (post-apocalyptic) temas? ?er?evesinde ele al?nan konular? i ? lemektedir. Ancak bu konular sinema tarihinde oldu ? u gibi “uzaydan gelen canl?lar” ya da “??lg?n bilim adam?” gibi temalardan olu ? maz. Aksine milyonlarca seyircinin izledi ? i ve yüksek gi ? eler elde eden bu filmler daha ?ok tüketim toplumu, insanl? ? ?n teknolojik ilerlemesi, ekolojik sistemin yok olmas? gibi 20.yy’?n ba ? ?nda ayd?nlanma akl?na getirilen ele ? tirilerin oda ? ?ndaki temalar? i ? lemeye ba ? lar. Ara?sal ak?l olarak adland?r?lan ve ele ? tirilen bu ‘ayd?nlanma akl?na’ en ayr?nt?l? incelemeyi ise Frankfurt Okulu yapm? ? t?r. Edebiyat eserlerinde oldu ? u gibi sinema filmlerinde de (?zellikle son 15 y?lda) k?yamet sonras? dünyan?n i?inde bulundu ? u durumun (distopyan?n) sorumlusu olarak “ara?sal ak?l” ya da “bilim ve iktidar ili ? kisi” yerine sürekli olarak insan ve insan?n ‘?zünde’ doyumsuz bir varl?k oldu ? u vurgusu yer almaktad?r. Di ? er bir ifadeyle bu filmler -The Road (Yol, John Hillcoat, 2009), Cloud Atlas (Bulut Atlas?, Andy Wachowski, Lana Wachowski, Tom Tykwer, 2012), Snowpiercer (Kar Küreyici, Joon-ho Bong, 2013)– insan?n ?zünde bulunan (e ? er bir ?zü varsa) ‘iyilik’, ‘k?tülük’ gibi ahlak ve etik alan?n? ilgilendiren felsefi kavramlar üzerinden giderek sistem ele ? tirisini ‘?skalar’. ? ??????????????????????????????????????????????????????????? Anahtar s?zcükler: Sinema, ütopya, Distopya, Frankfurt Okulu, Ayd?nlanma Felsefesi?.
展开▼
